Pored male crkve na sremskoj strani, i mačvanska obala Save se može pohvaliti svojim hramom. Uprkos uvreženom mišljenju, to nije jedina crkva koja se kroz istoriju nalazila na prostoru Mačvanske Mitrovice.
Osim ovog hrama koji je posvećen Svetom Nikolaju, na teritoriji na kojoj se danas nalazi Mačvanska Mitrovica su se od četvrtog do jedanaestog veka na radničkoj koloniji nalazile tri crkve, koje svedoče o korenima hrišćanstva na ovim prostorima i govore u prilog tezi da se srednjevekovni Sirmijum prostirao i u Mačvu.
Sadašnji hram u Mačvanskoj Mitrovici sagrađen je sredinom dvadesetog veka. Ktitor je bio stočni trgovac iz ovog mesta Nikola Marković, rođen 1879. godine, a koji nije imao potomstva kojem bi ostavio svoje bogatstvo. Zbog toga i nedostatka crkve u Mačvanskoj Mitrovici, odlučio je da podigne hram posvećen Svetom Nikolaju.
Te 1938. godine, Marković je iznajmio majstore iz Srema, a koliko mu je bilo bitno da sve bude najbolje moguće govori i činjenica da je među graditeljima bilo i Nemaca. Već 22. maja naredne godine, na dan kada se proslavlja pomen na prenos moštiju Svetog Nikolaja iz Mire u Bari, crkva je osveštana od strane tadašnjeg šabačkog vladike Simeona.
Prema rečima današnjeg paroha protojereja Dragiše Stefanovića, službe u ovom hramu su vršene tek dve godine dok nije počeo rat, a zatim je napravljena velika pauza sve do njegovog postavljenja. „Ktitor je umro 1944. godine u Šapcu na Vidovdan, i nažalost nije dočekao kraj rata i stradanja kako ovog naroda tako i hrama koji je podigao“, priča protojerej Stefanović i objašnjava kako su 23 godine nakon njegove smrti Markovićevi zemni ostaci premešteni sa leve strane hrama, gde se nalazi i spomen-ploča.
Tužna sudbina Mačvanske Mitrovice u Drugom svetskom ratu preslikala se i na hram Svetog Nikolaja koji je stradao već na samom početku rata. Nakon Marša na Jarak, kaznena ekspedicija je iz Sremske Mitrovice prešla Savu i oskrnavila crkvu. „Pucali su na hram i oštetili kupolu koja je bila sva izbušena. Čak je i nakon Drugog svetskog rata kupola ostavljena da bude takva kako se zločin ne bi zaboravio i to je trajalo sve do mog postavljenja 1986. godine“, priča protojerej Dragiša. On dalje ističe da je ubrzo odlučeno da se krene sa živopisanjem hrama. „Pet godina nakon postavljenja doveli smo freskopisce i kako je posao napredovao, odlučili smo da popravimo rupe na kupoli, kako se ne bi dogodilo da lik svetitelja dođe tačno na mesto gde se nalazi oštećenje“, kaže Stefanović dodajući da je takođe želja bila da se to skrnavljenje i loši trenuci što pre zaborave.
Te 1986. godine kada je protojerej Dragiša Stefanović došao u Sremsku Mitrovicu započet je i proces osamostaljivanja i zasnivanja sopstvene parohije u Mačvanskoj Mitrovici sa centrom u hramu Svetog Nikolaja, koji je do tada pripadao parohiji u Salašu Noćajskom i u koji su sveštenici dolaziji tek povremeno i na praznike kako bi održali službu i određenu vezu sa religioznim ljudima iz ovog mesta. „Već prve godine mog boravka u Mačvanskoj Mitrovici, ona je postala parohija i odvojila se od one u Salašu Noćajskom, a hram je samim tim postao novi centar, Hram je, međutim, bio u veoma lošem stanju, pun vlage, tako da je dosta vremena proteklo u saniranju i prepravkama koje su potencijalno mogle da donesu još više štete“.
Slučajnost ili ipak ima neko ko sve gleda i uređuje
Posebno interesantno kada se govori o hramu u Mačvanskoj Mitrovici predstavlja i to da je ova crkva tek četvrta na ovom prostoru, ali i tek prva koja se tu nalazi nakon devet vekova. Ono što nas tera da se zapitamo ko je sve to uredio da bude kako jeste je i primer ktitora koji je živeo u blizini nekadašnjih crkava. „Nikola Marković je bio stočni trgovac, a obore je imao tačno na mestu gde su se nalazila nekadašnja svetilišta iz srednjeg veka. Umro je 1944. godine, i nije ni slutio da se ispod prostora kojim se nebrojeno puta kretao nalaze oltari tri pređašnje crkve, što je arheološkim iskopavanjima i istraživanjima potvrđeno 25 godina kasnije“, priča protojerej Dragiša.
Predslava u Mačvanskoj Mitrovici
Kako je 1986. godine Mačvanska Mitrovica postala zasebna parohija, u isto vreme je obnovljena i tradicija obeležavanja seoske preslave. Svetitelj koji se ranije, pre rata, obeležavao u Mačvanskoj Mitrovici je Sveti Ambrozije Milanski, zaštitnik pčelara koji je jedno vreme boravio i u Sirmijumu.
Za njega je vezana i jedna priča po kojoj su meštani Mačvanske Mitrovice 1851. godine, kada je na ovim prostorima vladala kuga, izlazili na trg gde se danas nalazi pešački most.
Zato je za seosku slavu i izabran datum kada se slavi Sveti Ambrozije, ali je zbog želje ktitora da hram posveti Svetom Nikolaju iz Mire, 1986. godine odlučeno da nakon više od četrdeset godina pauze preslava ponovo počne da se slavi i da to bude Sveti Nikolaj letnji.
Leave a Reply